32 yıl önce bugün göreve başlayan Fener Rum Patriği I. Bartholomeos’un Hikayesini Mutlaka Okumalısınız
Türkiyeli Rum Patriği Dimitris Efendi, ömrünün tamamını Türkiye’de geçirmiş ve Türk Ordusunda görev yapmıştır.
Ancak tüm dünya onu, yeryüzünde yaşayan tüm Ortodoks Hıristiyanların Lideri olan Ekümenik Patrik I. Bartholomeos olarak tanıyor.
Türkiye’de onun Fatih Kaymakamı’na rapor veren sıradan bir papaz olduğunu düşünenlerin sayısı hiç de az değil.
Türkiye’de Fener Rum Patrikhanesi’nin statüsüne ilişkin tartışmalar uzun yıllardır devam etse de I. Bartholomeos’un iktidara gelişinin 32. yıl dönümünde hikâyesini anlatmak büyük önem taşıyor.
Asıl adı Bartholomeos I olan Dimitris Arhondonis, 29 Şubat 1940’ta Gökçeadalı Rum Ortodoks bir ailenin oğlu olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak dünyaya geldi.
2 Kasım 1991’den bu yana İstanbul Fener Rum Patrikhanesi Patriği olan Bartholomeos; Yıllardır süren tartışmaların merkezinde bir isim.
Çünkü liderliğini yaptığı Patrikhane, Doğu Roma İmparatorluğu’ndaki tarihi nedeniyle bugün hala Ortodoks dünyasının ‘öncü’ patrikliğidir.
Fatih Sultan Mehmet 1453 yılında İstanbul’u fethettiğinde; Şehirde bulunan Patrikhanenin faaliyetlerini serbestçe sürdürmesine izin verdi. Böylece İstanbul’un Rum Ortodoksları, şehrin Türklerin eline geçmesinden sonra da dinlerini özgürce yaşamaya devam ettiler.
Katolik dünyasının merkezi olan Roma’nın yanı sıra İstanbul, Sultan Mehmet’in fermanıyla 1453’ten sonra bile dünya Ortodoks Hıristiyanlarının merkez üssü olmaya devam etti.
1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti ilan edildiğinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Fatih’in vasiyetini kabul ederek Patrikhane’nin faaliyetlerine devam etmesine izin verdi.
Böylece dünyanın en eski dini merkezlerinden biri olan İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Cumhuriyetle birlikte varlığını sürdürmüştür.
Gökçeadalı Dimitris doğduğunda dünyanın en önemli dini kurumlarından birinin başkanı olacağını bilmiyordu.
Heybeliada Ruhban Okulu’nda din eğitimi aldı. 1961-63 yılları arasında Türk Ordusu’nda iki yıl yedek subay olarak görev yaptı. Dönüşünün ardından Patrikhane bünyesinde çalışmalarına devam etti.
2 Kasım 1991’de I. Bartholomeos adıyla Fener Rum Patriği oldu.
Patrikhane açıktı. Yaklaşık 1800 yıl boyunca Ortodoks dünyasının merkezi olmuştur.
Garip olan şu ki, 1990’lı yıllara gelindiğinde İstanbul’daki Rum nüfusu yok denecek kadar azalmıştı.
Türkiye’deki Rum Ortodoks azınlığın her geçen yıl azalması ve Rum Ortodoks cemaatinin İstanbul’da çok küçük bir cemaat haline gelmesi, Patrikhane’nin durumunu daha da ilginç hale getirdi.
İstanbul artık bir Ortodoks şehri değildi. Ancak tarihi kökleri ve Doğu Roma mirası nedeniyle İstanbul Patrikhanesi hâlâ Ortodoks dünyasının merkezi olarak görülüyordu.
Bu durum Türkiye’deki milliyetçi kesimlerin de şikayetçi olduğu bir durum haline geldi.
İstanbul Kilisesi’nin ‘Öncü-Merkez Kilise’ olması ve Fener Rum Patriği’nin Ekümenik yani Lider unvanına sahip olmasının Lozan Antlaşması’nın ihlali anlamına geldiği düşünülüyor.
Patrik Bartholomeos her ne kadar polemiklerden uzak durmaya ve bu tartışmalardan uzak durmaya çalışsa da; Onun Fatih kaymakamlığına bağlı sıradan bir papaz olduğunu ve kendisine başka anlamların yüklenmemesi gerektiğini düşünenler de çoktur.
Tüm bu polemiklere rağmen Patrik Bartholomeos, hem Türkiye’de hem de dünyada en saygın din adamlarından biri olmayı sürdürüyor.
Bugün 83 yaşında olan Patrik; Aynı zamanda Türkiye’de doğup büyüyen ve doğal yollarla Türk vatandaşı olan son Fener Rum Patriği de olabilir.
Çünkü Heybeliada Ruhban Okulu kapatıldıktan sonra Türk Rum Din Adamları genç yaşta Yunanistan’a giderek eğitimlerini orada aldılar.
Türkçe, Latince, Eski Yunanca, Yunanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Almanca bilen Patrik, görevi sırasında dinler ve mezhepler arası diyalog üzerinde çalıştı.
Röportajlarında kendisini Türkiyeli bir Rum olarak tanımlıyor ve Türkiye’deki Rum cemaatinin sayısının önemli ölçüde azalmasına rağmen onların bu topraklarda kalmalarından gurur duyduğunu ifade ediyor.
Türkiye’de artık cemaati olmayan eski Ortodoks kiliselerine gidiyor ve ayinler düzenliyor.
Türk asıllı olup başka ülkelerde yaşayan Rumları kendi ülkeleri olan Türkiye’ye davet ediyor.
Sümela Manastırı’ndaki tören için Trabzon’a giden Bartholomeos, Trabzonspor’u da ziyaret etti ve kendisine Trabzonspor forması hediye edildi.
Trabzonspor ziyaretinde ‘bu yılın şampiyonu belli’ diyerek Trabzonspor’a desteğini dile getiren Patrik’in, diğer kaynaklara göre güçlü bir F.Bahçe taraftarı olduğu söyleniyor.
Hatta bu konuyla ilgili oldukça eğlenceli bir anısı da var.
Fenerbahçe ile oynamak üzere İstanbul’a gelen Yunanistan’ın PAOK grubu heyeti, maç öncesi Fener Rum Patrikhanesi’ni ziyaret etti.
Bartholomeos’un, maç için Patrik’ten dua isteyen PAOK yöneticileri ve oyuncularına, ‘Kusura bakmayın arkadaşlar, uzun zamandır F.Bahçe taraftarıyım’ dediği söyleniyor.
Elbette bu diyaloğun sadece bir anlatı olduğunu ve Patrik tarafından teyit edilmediğini de vurgulamalıyız.
Şu anda 83 yaşında olan Patrik, bu yıl da kazandığı prestijle 32 yıldır görevini sürdürüyor ve vefatına kadar da bu görevi sürdürecek.
